به نقل از «ایسکانیوز»

تلاش عربستان برای مهار ایران / تهران- ریاض بر مدار صلح سرد

تاریخ انتشار: ۲ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۰۰۱۹۲

گروه بین الملل ایسکانیوز- محمد بیات: پس از پنج دور مذاکرات امنیتی «بغداد» میان تهران- ریاض سرانجام این دو قدرت بزرگ منطقه‌ای در پانزدهم اسفندماه 1401 به نقطه توافق پکن رسیدند. تغییر اولویت‌های سیاست خارجی ایران و پادشاهی عربی سعودی سبب شد تا دو کشور با دنبال کردن سیاست انجماد «تنش‌ها» و «رقابت‌های ژئوپلیتیکی» به سمت بازسازی روابط دوجانبه حرکت کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از یک سو ریاض تحت رهبری محمد بن سلمان با توجه ویژه به عملیاتی کردن سند چشم انداز 2030 به دنبال کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تقویت برند این کشور در محیط بین‌المللی است. در سوی مقابل دولت سیزدهم با اولویت قرار دادن بازسازی و توسعه روابط با همسایگان یکی از اهداف سیاست خارجی خود را بهبود روابط دو یا چندجانبه با اعضای شورای همکاری خلیج فارس و اعضای بلوک محافظه‌کار سنی قرار داد. با وجود اقدامات مثبت طرفین برای از سرگیری روابط دیپلماتیک، بازگشایی سفارتخانه‌ها و کاهش تنش‌های منطقه‌ای اما برخی کارشناسان معتقدند که همچنان انتظارات تهران در حوزه توسعه روابط اقتصادی، جذب سرمایه عربی و حل‌وفصل برخی مناقشات قدیمی مانند میدان گازی الدره/ آرش برآورده نشده است. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا به فراز و فرودهای توافق پکن در یکسال گذشته بپردازیم.

آب شدن یخ روابط محور مقاومت و بلوک محافظه‌کار سنی

عربستان سعودی با آغاز دهه سوم قرن بیست‌ویکم سیاست خارجی خود بر مدار «موازنه مثبت» و متنوع سازی سبد شرکای راهبردی قرار داد. سعودی در پرونده اوپک پلاس در کنار مسکو قرار گرفت، کنترل تنش‌ها در سودان را با هماهنگی واشنگتن دنبال کرد و تبدیل به بزرگ‌ترین تامین کننده چین، رقیب ژئواستراتژیک آمریکا شد! برهمین اساس برای رسیدن به نقطه «بازدارندگی» و «کنترل تنش‌ها» در خاورمیانه مذاکرات صلح با ایران و رژیم صهیونیستی را دو کانال پکن و واشنگتن دنبال نمود. در نگاه دولتمردان سعودی برقراری روابط متوازن با تمام بازیگران مهم منطقه‌ای- بین‌المللی به ریاض اجازه خواهد داد تا با ریسک کم‌تری فرآیند توسعه را دنبال نماید.

عادی سازی روابط ریاض- دمشق، بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، توافق سعودی و دولت نجات ملی یمن با میانجی گری عمان، آغاز گفتگوهای دیپلماتیک میان ایران با بحرین و اردن، ارتقا سطح روابط میان نهران- قاهره، کاهش تنش‌های سیاسی- قومی در عراق و لبنان، هماهنگ سازی مواضع دیپلماتیک ایران- سعودی در بحران غزه و ... تنها گوشه‌ای از پیامدهای بهبود روابط میان ایران و عربستان سعودی است. با توجه به سلسله اقدامات مثبت دو بلوک بزرگ منطقه‌ای، کارشناسان معتقدند روند صلح پکن در حوزه عادی سازی روابط دیپلماتیک و کاهش تنش‌ها موفق بوده است.

موانع توسعه روابط تهران- ریاض

با وجود پیشرفت‌های حاصل شده در حوزه تنش زدایی دیپلماتیک اما به نظر دو طرف همچنان نتوانستند به دست آورد خاصی در حوزه‌های اقتصادی و سرمایه گذاری مشترک دست یابند. در سال گذشته میلادی میزان صادرات ایران به شبه جزیره عربستان تنها 360 هزار دلار بوده؛ این در حالی است که میزان صادرات عربستان به ایران عددی نزدیک به «صفر» می‌باشد! علاوه بر این هیچگونه پروژه مشترکی میان دو کشور در زمینه توسعه گردشگری و معادن، برخلاف وعده‌های داده شده، وارد فاز اجرایی نشده است. علاوه بر این پس از توافق پکن برخی مقامات سعودی از امکان سرمایه گذاری 20 میلیارد دلاری در ایران سخن گفتند اما به نظر می‌رسد این مهم به دلیل تداوم تحریم‌های وزارت خزانه داری آمریکا همچنان تحقق نیافته است.
به غیر از مسائل فوق به نظر می‌رسد دو رخداد دیگر سبب ایجاد چالش‌های جدید در روابط تهران- ریاض شده است. نخست حمایت ریاض از الکویت در مناقشه میدان گازی الدره/ آرش و دوم لغو سفر حج عمره برای ایرانیان! وجود قریب به 40 درصد از میدان گازی آرش در محدوده مرزهای آبی ایران سبب می‌شود تا کشورهای عربی پیش از آغاز بهره برداری از این میدان، در مذاکرات سیاسی- فنی با تهران به توافق برسند. اقدام یکچانبه عربستان سعودی و کویت در بهره برداری از این میدان مشترک گازی را می‌توان نخستین پالش منفی مهم ریاض پس از توافق پکن دانست. کارشناسان معتقدند تداوم رویکرد غیرسازنده سعودی در این مناقشه گازی می‌تواند زمینه اقدام متقابل ایران در کوتاه مدت فراهم آورده و موجب پیچیده‌تر شدن این چالش سرزمینی- اقتصادی شود.

بهره سخن

حاشیه مسابقه سپاهان و الاتحاد در ورزشگاه نقش جهان اصفهان را می‌توان استعاره‌ای از «صلح سرد» ایران و سعودی در یکسال گذشته دانست. ریاض قصد دارد تا با استفاده از ابزار دیپلماتیک، رسانه‌ای و اقتصادی رفتار منطقه‌ای و انگاره‌های ایدئولوژیک تهران را به اصطلاح مهار کند. این در حالی است که مقاومت منسجم‌تر از گذشته در حال هدف قرار دادن منافع رژیم صهیونیستی و غرب در منطقه شرق عربی و شمال اقیانوس هند است. با آنکه نفس عادی سازی روابط تهران- ریاض امری ضروری و پسندیده است اما تنظیم «یکجانبه» روابط از سوی تهران می‌تواند خسارت‌های سنگینی برای سیاست‌های منطقه‌ای ایران درپی داشته باشد. پیامدهای روابط مثبت دیپلماتیک ایران- سعودی اگر در اقتصاد خود را نشان دهد، تبدیل به ویترینی پر زرق و برق خواهد شد که تقریبا هیچ دست آوردی برای کشور نداشته است.

انتهای پیام/

کد خبر: 1221249 برچسب‌ها عربستان

منبع: ایسکانیوز

کلیدواژه: عربستان سازی روابط توافق پکن منطقه ای تنش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۰۰۱۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بایدن هم مثل ترامپ عربستان را قربانی می‌کند؟

آیا دولت بایدن برای نجات رژیم صهیونیستی از انزوا و شکست بین‌المللی، عربستان را پیش پای اسرائیل قربانی می‌کند؟

به گزارش مشرق، روزنامه کیهان در ستون خبر ویژه خود نوشت: در حالی که پایتخت‌ها، شهرها و دانشگاه‌های بسیاری از کشورهای جهان شاهد گسترده‌ترین اعتراضات ضد صهیونیستی است، وزیر خارجه آمریکا پس از دیدار با همتای سعودی در ریاض مدعی شد: «روابط عربستان و اسرائیل به زودی عادی می‌شود. اقدام دوطرفه عربستان و آمریکا در رابطه با پرونده عادی‌سازی روابط با اسرائیل در مراحل پایانی است. آمریکا و عربستان سعودی طی یک ماه گذشته درباره عادی‌سازی روابط میان ریاض و اسرائیل اقداماتی انجام دادند».

فیصل بن‌فرحان وزیر خارجه عربستان هم گفته است: «به مراحل نهائی توافق امنیتی با آمریکا نزدیک شده‌ایم». این در حالی است که بلینکن با وقاحت گفته است: اسرائیل برنامه‌ای برای حفاظت از غیرنظامیان در حمله به «رفح» در جنوب غزه ندارد.

بلینکن در نشست با وزیران شورای همکاری خلیج‌فارس هم، خواستار سیستم دفاعی یکپارچه در مقابل ایران شد و ادعا کرد: رویارویی ایران با اسرائیل، نیاز به یکپارچگی دفاعی بیشتر را نشان می‌دهد. این حمله، تهدید حاد و فزاینده ایران را نشان می‌دهد، اما همچنین ضرورت همکاری ما در زمینه دفاع یکپارچه را نشان می‌دهد.

اظهارات بلینکن مبنی بر این که آمریکا و عربستان طی یک ماه گذشته درباره عادی‌سازی روابط میان ریاض و اسرائیل اقداماتی انجام دادند، در حالی است که تشدید جنایت‌های اسرائیل در ماه‌های اخیر، موجب برانگیختگی گسترده جهانی و همچنین آماده شدن محاکم بین‌المللی برای صدور حکم تعقیب و بازداشت مقامات جنایتکار صهیونیست شده است. در میدان نظامی نیز تحلیلگران، از قطعیت شکست اسرائیل خبر می‌دهند و این علاوه‌بر ضربت راهبردی تحقیرآمیزی بود که اسرائیل از ایران خورد.

در چنین شرایطی به نظر می‌رسد دولت بایدن و نتانیاهو اصرار دارند دولت‌هایی مانند سعودی، اردن و امارات را قربانی کنند تا هر طور که شده اسرائیل را از باتلاقی که در آن دست‌وپا می‌زند، بیرون بکشند.

پیش از این، دیوید هرست، سردبیر وب‌سایت آمریکایی میدل‌ایست‌آی با اشاره به نقش‌آفرینی اردن، هنگام حمله ایران به اسرائیل هشدار داده بود: «در حالی که مردم اردن، شلیک موشک‌های ایرانی به اهداف خود در اسرائیل را تشویق می‌کردند، ارتش اردن آنها را از طرف اسرائیل سرنگون می‌کرد. اسرائیل ممکن است این واقعیت که متحدان واقعی دارد را جشن بگیرد، اما با این کار، مشروعیت دوستان خود را به طرز مُهلکی تضعیف می‌کند».

البته ایران در آن حمله، پایگاه‌های جاسوسی و نظامی اسرائیل از جمله پایگاه نواتیم را که حفاظت‌شده‌ترین پایگاه نظامی دنیا توصیف می‌شود، درهم کوبید و فقط ذلت و خفّت ماجرا برای شاه خائن اردن بماند.

بیگاری کشیدن اخیر از عربستان و واداشتن او به انتحار با باقی‌مانده حیثیت خود نزد ملت‌های مسلمان، در حالی است که میدل‌ایست مانیتور، آبان ۱۴۰۰ با اشاره به «گاو شیرده» توصیف‌شدن سعودی از سوی ترامپ نوشت: «زمانی که ترامپ، عربستان را گاو شیرده توصیف کرد، بن‌سلمان احساس توهین نکرد. او چرا در مقابل توهین‌های مداوم رهبران غربی سکوت می‌کند، اما در لبنان تنش ایجاد می‌کند؟».

دونالد ترامپ سال ۱۳۹۵ در حالی که هنوز رئیس‌جمهور نشده بود، گفته بود: «عربستان برای ما مانند گاوی شیرده است که هر وقت دیگر نتواند دلار و طلا بدهد، دستور ذبح آن را صادر می‌کنیم و این واقعیتی است که همه دوستان و دشمنان آمریکا به ویژه خود مقامات سعودی از آن آگاهند. عربستان، باید سه‌چهارم ثروتش را به آمریکا بابت حمایت‌های ما بپردازد».

او پس از ریاست‌جمهوری هم در جریان نشست خبری مشترک با سران لتونی، لیتوانی و استونی گفته بود: «می‌خواهم از سوریه خارج شویم و به کشورمان بازگردیم، می‌خواهم کشور خود را بازسازی کنم، هفت تریلیون دلار صرف کردیم اما هیچ چیزی نگرفتیم. ما در این مورد خیلی جدی فکر می‌کنیم و به‌زودی در این مورد تصمیم قطعی خواهیم گرفت. من به ریاض گفتم اگر می‌خواهید در این‌جا بمانیم، پس هزینه‌اش را بپردازید». ترامپ، اردیبهشت ۱۳۹۷ هم در دیدار با محمد بن‌سلمان گفت: «عربستان سعودی جزو خریداران بزرگ ما بوده است. [خطاب به بن‌سلمان] یکی از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ شما خرید سهام و اقلام مختلف و تولید شغل برای آمریکایی‌ها است. من در ماه می در ریاض بودم. صدها میلیارد دلار به ایالات‌متحده بازگرداندیم. ما این را می‌دانیم و آنها هم می‌دانند». ترامپ سپس با نشان دادن چند لوح درباره خریدهای سعودی گفت: «اینها بعضی از چیزهایی هستند که از ما خریده‌اند. این یکی سه میلیارد دلار است، آن ۵۳۳میلیون دلار و آن یکی ۵۲۵میلیون دلار. این پول‌ها برای شما چیزی نیست؛ بیشتر بخرید این ۸۸۰میلیون دلار، این ۶۴۵میلیون دلار، این یکی ۶میلیارد دلار...».

اما بیش از صد میلیارد خرید نظامی از آمریکا- فقط ظرف یکی دو سال- نتوانست عربستان را به هنگام حمله متجاوزانه به یمن و تلافی‌شدن از سوی انصارالله، از گرداب نجات دهد و مانع از فرود آمدن موشک‌های در مناطق نفتی و نظامی شود. حالا هم به نظر می‌رسد اگر پای عربستان بیش از گذشته به بازی جنایتکارانه اسرائیل و آمریکا سُر بخورد، طرفی که بیش از همه زیان خواهد کرد، دولت سعودی است. مقاومت یمن نشان داده که کمترین ملاحظه‌ای درباره حامیان جنایات رژیم صهیونیستی ندارد.